Bracia Krzemińscy

Bracia Krzemińscy - Pionierzy kina Polskiego

Bracia Antoni i Władysław Krzemińscy zakupili od braci Lumiere aparat projekcyjny z którym wędrowali po całej Polsce i Rosji, dotarli aż po Władywostok. Jako pierwsi założyli stały kinoteatr na ziemiach polskich w Łodzi w 1899 r. przy ul. Piotrkowskiej . W rok póĽniej przenieśli go do Częstochowy, licząc na ożywiający miasto ruch pielgrzymkowy. Jest rok 1909. Znamienny to rok w życiu i historii miasta. Wielka jak na owe czasy Częstochowa po połączeniu Częstochówki ze starym miastem szerokimi i naprawdę reprezentacyjnymi alejami, szykuje się do pierwszej krajowej - bo tak można nazwać jej zasięg na całe królestwo kongresowe - Wystawy Przemysłowo-Rolniczej. Jej organizacja i znaczenie oraz miejsce licznych pielgrzymek na Jasną Górę, ściąga co znamienitsze osoby ze sfer handlowo-przemysłowych. Przyjeżdżają tu także bracia Antoni i Władysław Krzemińscy, ale nie jako turyści, lecz ze swoim kinematografem. Ci prawdziwi pionierzy rodzącej się dopiero X-tej Muzy instalują się ze swoim czarodziejskim aparatem blisko terenów wystawowych w Alei NMP 65. Nasi rodzimi pionierzy kinematografii choć zajmują prowizoryczny i drewniany lokal, nie przebierają w pomysłowych środkach reklamy, której głównym akcentem jest sama szumna nazwa "Rojal Palace". To kino reklamuje się nawet na tylnej okładce stałych legitymacji wstępu na wystawę, jako jej "największa atrakcja". Magiczny wprost urok " Ruchomych obrazów widzianych w Rojal Palace" robi swoje w postaci dużej frekwencji toteż bracia Krzemińscy osiedlają się na stałe w Częstochowie a po zamknięciu wystawy jesienią już wynajmują obszerniejszy lokal na I piętrze domu nr 43 też w alei NMP. Jeszcze w tym samym roku 1909 urządzają prawdziwe stałe kino o nazwie "Odeon". W marcu 1912r Władysław Krzemiński otwiera w Częstochowie jeszcze jedno kino pod nazwą "Urania" w Al. NMP 38, które przetrwa do 1914r. W 1917r b-cia Krzemińscy przenoszą swój kinematograf "Odeon" z lokalu przy Al. NMP 43 do lokalu przy Al. NMP 27 W 1933 roku nad "Odeonem" B-ci Krzemińskich zawisła poważna groĽba likwidacji ich kina.
Kino-teatr "Odeon" dostał nakaz zamknięcia i nawet eksmisji z dotychczas zajmowanego lokalu, na skutek zaległości czynszowych. Eksmisja Odeonu połączona z licytacją urządzeń kina wzbudziła oburzenie wśród stałych bywalców, których było niemało. W ich to imieniu zabrał glos felietonista "Gońca Częstochowskiego" w artykule "Czyżby likwidacja Odeonu"? Autor podkreśla i wspomina w nim zasługi Władysława Krzemińskiego w prowadzeniu tak solidnej i wzorowej placówki i jednego z najstarszych w Polsce kino-teatrów. Nakaz zamknięcia z powodu niewypłacalności tłumaczy trudną sytuacją właściciela będącego pod naporem nadmiernych obciążeń i świadczeń w dobie przytłaczającego wszystkich i wszystko kryzysu. Felietonista ubolewa nad tym faktem, ale łączy go z nadzieją - po okazaniu poparcia przez miejscowe społeczeństwo - ponownego uruchomienia tak popularnego "Odeonu" w Częstochowie. Niestety do tego nie doszło. Bracia Krzemińscy są zrujnowani i kompletnie rozgoryczeni na zrządzenie losu. Nie wypadało w ich sytuacji nic innego wymyślić jak pogodzić się z losem i pertraktować z sukcesorem budynku po byłej "Nowości" p. Koguta o wydzierżawienie od p. Wolberga , lokalu celem dalszego prowadzenia przez nich kina. Dogadali się z zamożniejszymi obywatelami miasta pochodzenia żydowskiego, od których zdołali otrzymać dość pokaĽną pożyczkę, aby tylko kino mogło dalej funkcjonować. Przeprowadzili remont w lokalu, zakupili nowoczesną jak na owe czasy aparaturę projekcyjno-dzwiękową firmy A.E.G. z jej renomowanymi projektorami typu "Tryumphator". i wyposażyli w rozsuwaną elektrycznie kurtynę oraz elektryczny gong. Nowym krzykiem w "Edenie" ( bo taką dali nazwę ) były wygodne fotele typu składanego w pierwszych miejscach. Kinoteatr "Eden" mieścił się w podwórzu kamienicy Al. NMP 12 w drewnianym budynku lecz w opinii mieszkańców Częstochowy było jednym z najlepszych kinoteatrów. Rok 1936 Krzemińscy ściągają do swojego kinoteotru amerykański "Gabinet figur woskowych". Rzecz niesamowita w swojej treści - ściąga też tłumy widzów Bracia Krzemińscy znów okazują swoją hojność, tym razem na rzecz Funduszu Obrony Morskiej, przeznaczając część dochodów z filmu "Mazur". Dla uatrakcyjnienia seansów kinowych, Krzemińscy realizowali i pokazywali krótkie filmy dokumentalne. "Pożar w zapałczarni" z 1913 r. przez nich nakręcony, jest najstarszym z zachowanych polskich filmów dokumentalnych.

FILMOGRAFIA BRACI KRZEMIŃSKICH 1902r - 1932r

Filmy zrealizowane PRZEZ Wladysława i Antoniego Krzemińskich ułożone na podstawie tytułów odszukanych w filmotekach polskich oraz informacji w prasie, głównie w "Gońcu Częstochowskim" wydawanych w tych latach. W nawiasach kwadratowych umieszczono operatora lub producenta filmu. W nawiasach okrągłych, miejsce gdzie film się znajduje. Daty odnoszą się do premiery kinowej. Tytuły filmów zostały zachowane w takiej formie jak w anonsach prasowych.
Skróty :
FP - Filmoteka Polska
WFDiF - Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych
PKF - Polska Kronika Filmowa
Czołówka - Wojskowa Wytwórnia Filmowa "Czołówka"

1902
W wytwórni B-ci Pathe nakręcono krótki film ,na którym Władysław Krzemiński wchodzi na scenę i dziękuje publiczności za przybycie na seans. Filmik ten wyświetlano na zakończenie każdego seansu. ( Muzeum Kinematografii )
1908
UROCZYSTY ODPUST W CZĘSTOCHOWIE NA JASNEJ GÓRZE - premiera paĽdziernik 1908r w Łodzi . Film rejestrował uroczystości, które odbyły się 8 września 1908r "z udziałem wszystkich łódzkich kompanii i ogólnym uczestnictwem 200 tysięcy pątników."
1909
WSZECH¦WIATOWY SPORT TOWARZYSTWA SOKÓŁ - premiera 23.05.1909 w Częstochowie
1912
PARADA WOJSKOWA W CZĘSTOCHOWIE - 19 stycznia 1912r
POGRZEB LEOPOLDA WERDE - współwłaściciela fabryki igieł - 20.marzec 1912r
KATASTROFA KOLEJOWA NA STACJI RUDNIKI NA KOLEII WARSZAWSKO - WIEDEŃSKIEJ - 26 marca 1912r
PARADA WOJSKOWA W CZĘSTOCHOWIE - 11maja 1912r. .
DOROCZNE ¦WIĘTO STRAŻY OGNIOWEJ W CZĘSTOCHOWIE - 19 maja 1912r
DZIEŃ KWIATKA W CZĘSTOCHOWIE - 19 maja 1912r
Reportaż aktualny z akcji dobroczynnej
OSTATNIE KRWAWE WYPADKI W CZĘSTOCHOWIE premiera - 30.11. 1912r w Częstochowie . Reportaż aktualny z wypadków jakie rozegrały się 17 listopada 1912r w Częstochowie. Dwaj bandyci Blukacz i Kozłowski oblężeni przez policję w wieży Jasnogórskiej zastrzelili strażnika Kisielewa i dwóch przechodniów
1913
DOROCZNE ¦WIĘTO CZĘSTOCHOWSKIEJ STRAŻY OGNIOWEJ - 04 maja 1913r [ Krzemińscy] premiera 17.05.1913r
POŻAR ZAPAŁCZARNI W CZĘSTOCHOWIE - 16 czerwiec 1913r -66m - (FP) [Krzemińscy]
UROCZYSTO¦CI JASNOGÓRSKIE - 31 sierpnia 1913r[Krzemińscy] - premiera 03.09.1913r kinematograf Odeon.
POPIS CZĘSTOCHOWSKIEGO TOWARZYSTWA GIMNASTYCZNEGO - 12 września 1913r - 46m ( PF ) [Krzemińscy] - premiera 15.10.1913r kinematograf Odeon.
PARADA WOJSKOWA 18 PA¬DZIERNIKA W CZĘSTOCHOWIE [Krzemińscy]- premiera 25.10.1913r w Częstochowie.
INGRES JEGO EMINENCJI KS. ARCYBISKUPA WARSZAWSKIEGO - premiera11.10.1913
OTWARCIE NOWEGO SZPITALA NA ZAWODZIU - 16 listopad 1913r [Krzemińscy] - premiera 22.11.1913r kinematograf Odeon.
1914
UROCZYSTO¦CI W CZĘSTOCHOWIE 19 MAJA 1914R [Krzemińscy] Pochód do pomnika. Nabożeństwo przy pomniku. Składanie wieńców przez wójtów - delegatów. Defilada wojskowa przed pomnikiem z J-E Jenerałem - Gubernatorem na czele. J-E Jenerał - Gubernator w klasztorze. Ćwiczenia sokolskie wykonane przez dzieci szkolne.
KATASTROFA LOTNICZA W CZĘSTOCHOWIE - 16 czerwca 1914r [Krzemińscy] Po godz.18 na placu za Jasną Górą w stronę Lisińca wylądował dwupłat Farmana nr 12 Lotnik Pawłow, poszedł na Jasną Górę pomodlić się. Podczas startu maszyna uniosła się na kilka metrów i spadła. Ciężko rannego Pawłowa odwieziono do szpitala miejskiego.
1916
FRAGMENTY Z POPISÓW GIMNASTYCZNYCH 11 I 12 CZERWCA 1916R W CZĘSTOCHOWIE.
FRAGMENTY Z DNIA KWIATKA I ZABAWY W DNIU 30 LIPCA 1916R W CZĘSTOCHOWIE
1917
OBCHÓD ROCZNICY 3-GO MAJA W CZĘSTOCHOWIE - 3 maja 1917r
FRAGMENTY Z PONIEDZIAŁKOWEJ ZABAWY W PARKU 3-GO MAJA 28 MAJA 1917r.
FRAGMENT POPISÓW GIMNASTYCZNYCH NA BOISKU PRZY UL. JASNEJ W CZĘSTOCHOWIE 16-17 czerwca 1917r.
LEGIONI¦CI PRZED WYJAZDEM W CZĘSTOCHOWIE - czerwiec 1917r.
FRAGMENTY Z NIEDZIELNEJ ZABAWY W PARKU 3-GO MAJA - 8 lipca 1917r
FRAGMENTY Z KONKURSU SPORTOWEGO W DNIU 12 SIERPNIA 1917R W CZĘSTOCHOWIE
1918
FRAGMENTY Z ROCZNICY 3-GO MAJA W CZĘSTOCHOWIE 3 MAJ 1918R
FRAGMENTY Z POPISÓW GIMNASTYCZNO -PLASTYCZNYCH W DNIU 16 CZERWCA 1918R.
FRAGMENTY Z UROCZYSTO¦CI ¦WIĘTA NARODOWEGO W DNIU 17 PA¬DZIERNIKA 1918R W CZĘSTOCHOWIE
1919
FRAGMENTY Z OBCHODU 3-GO MAJA 1919R W CZĘSTOCHOWIE
UROCZYSTO¦Ć OBCHODU 9 LISTOPADA 1919R W CZĘSTOCHOWIE
1922
POWRÓT ZIEMI ¦LˇSKIEJ DO POLSKI, zdjęcia wykonane w Lublińcu i Herbach 26 czerwca 1922r W Herbach : Przedmowa Starosty Lublinieckiego i powitanie wkraczających wojsk na Ziemię ¦ląską. Przecięcie kordonu granicznego przez dowódcę Powstańców ¦ląskich por. Golasza. Przejście wojsk z Powstańcami ¦ląskimi na czele. W Lublińcu : Bramy tryumfalne. Rynek w Lublińcu. Pancerka "Piłsudczyk". Pochód Straży Ogniowej, Stowarzyszeń Częstochowskich i Lublinieckich przez miasto na spotkanie wojsk. Wkroczenie wojsk do Lublińca z Powstańcami ¦ląskimi na czele.
1924
SPROWADZENIE ZWŁOK HENRYKA SIENKIEWICZA ZE SZWAJCARII DO POLSKI 25 paĽdziernika 1924r
1925
¦WIĘTO 3-GO MAJA W CZĘSTOCHOWIE - 3 maja 1925r
3 ROCZNICA POWSTANIA KLUBU SPORTOWEGO VICTORIA -1925r (FP) ?
1927
DEFILADA 27 PUŁKU PIECHOTY NA PLACU MAGISTRACKIM - 1927r
PRZEJAZD PRZEZ CZĘSTOCHOWĘ WAGONU ZE ZWŁOKAMI JULIUSZA SŁOWACKIEGO - 1927r
1928
FRAGMENTY Z UROCZYSTO¦CI TRZYDNIOWEGO KONGRESU EUCHARYSTYCZNEGO W CZĘSTOCHOWIE 7-9 września 1928r.
OTWARCIE LOTNISKA NA KUCELINIE W CZĘSTOCHOWIE - 16 września 1928r - 100m ( WFDiF )
CZĘSTOCHOWA W HOŁDZIE POLEGŁYM OBROŃCOM OJCZYZNY 1 listopad 1928r -56m (FP)
OBCHÓD 10-LECIA NIEPODLEGŁO¦CI POLSKI 11 LISTOPAD 1928R W WARSZAWIE I CZĘSTOCHOWIE
1930
PRZYJAZD PREZYDENTA RZECZPOSPOLITEJ IGNACEGO MO¦CICKIEGO DO CZĘSTOCHOWY - 27 kwietnia 1930r
1931
ODSŁONIĘCIE POMNIKA PREZYDENTA NARUTOWICZA W CZĘSTOCHOWIE 20 września 1931r. ?
1932
UROCZYSTO¦CI W CZĘSTOCHOWIE. OBCHÓD 550-LECIA CUDOWNEGO OBRAZU MATKI BOSKIEJ NA JASNEJ GÓRZE - 15 sierpnia 1932r ?

Opracował: Krzysztof Kasprzak
Uwaga;
Filmografia nie uwzględnia lat 1911, 1923, 1929, 1931r -